در این مقاله سعی شده تا بررسی لنزهای رادیواکتیو به صورت کامل انجام گیرد. نام مواد رادیواکتیو همواره تصور خطر و احتیاط را در ذهن ما تداعی می کند و به همین علت بررسی لنزهای رادیواکتیو همواره همراه با شایعاتی نظیر خطر آفرین بودن و مضر بودن این لنزها تا ادعای ایمن بودن و سازگار با چشم انسان بوده است. در کل فراموش نکنیم که یکی از ویژگی های لنزهای رادیواکتیو وجود مواد شیمیایی و عناصر رادیواکتیو در آن هاست و همواره باید در هنگام استفاده از آن ها جانب احتیاط رعایت شود. در صورتی که در مورد لنزهای رادیواکتیو به هرگونه مشکلی برخوردید می توانید با مراجعه به مرکز سخت افزار ایران، از تکنسین های این مرکز جهت رفع مشکل و تعمیر لنز خود کمک بگیرید.
شناسایی عناصر لنزهای رادیواکتیو
تمامی لنزهای دوربین های عکاسی ساخته شده از شیشه های نوری هستند که عناصری از قبیل کلسیم، لانتور، بور، سرب، دی اکسید توریوم و لانتانیوم در ساخت آن ها به کار رفته است. این عناصر به دلیل ساختار های متفاوت باعث می شوند تا سازندگان لنزهایی با کیفیت بالاتر تولید کنند اما وجود دو عنصر لانتانیم و توریم خاصیت پرتوزایی نیز به ویژگی های لنزهای رادیواکتیو اضافه می کند. این دو عنصر با مخلوط شدن با سایر عناصر خاصیت شکست نور با ضریب بالا را به ویژگی های این لنزهای رادیواکتیو اضافه می کنند و برخلاف تصور عموم بررسی لنزهای رادیواکتیو نشان داده که که این عناصر با وجود پرتوزا بودن خطرناک نبوده و با رعایت نمودن برخی نکات ساده برای کاربران قابل استفاده هستند.
ویژگی های لنز رادیواکتیو
در بررسی لنزهای رادیواکتیو مشخص شده است که عنصر توریم در حالت اکسید خود موجب افزایش ضریب شکست نور می شود. این بدان معناست که استفاده از این اکسید در مخلوط ترکیب ساخت شیشه موجب حرکت نور با سرعت کمتر شده و در نتیجه تغییر جهت حرکت نور آسان تر اتفاق می افتد. حال با دقت در ویژگی های لنزهای رادیواکتیو مشخص می شود که خاصیت ضریب شکست بالا موجب لزوم استفاده از مواد کمتر و در نتیجه سبک وزن تر شدن لنز دوربین سونی می شود. در نتیجه پراکندگی کم در لنزهای دوربین های عکاسی که توسط عدد ABBE تعریف می شود حاصل استفاده از این عنصر است.
خطرات استفاده از لنزهای رادیواکتیو
عنصر توریم حاوی ذراتی است که بسیار سمی و خطرناک هستند اما میزان استفاده از این عناصر در لنزهای دوربین های عکاسی به قدری کم بوده که قابلیت پرتوزایی از ساختار شبکه ای شیشه وجود نداشته و پس از مدت کوتاهی از تولید نیز این خاصیت از بین می رود و آسیبی به کاربران نمی رساند. اما لازم به ذکر است شکستن شیشه لنز ها با اینکه موجب آزاد شدن این عناصر نمی شود ولی بررسی لنزهای رادیواکتیو نشان داده که ذرات شکسته شده لنز می تواند محل را آلوده و استنشاق گاز های حاصل از این عناصر را آسان تر می کند. با این وجود باید خاطر نشان کرد با توجه به نفوذ ذرات آلفا در چند میکرومتر ابتدایی پوست، این گازها بی ضرر بوده و تا زمانی که خارج بدن هستند، خطری انسان را تهدید نمی کند.
بررسی مضرات لنزهای رادیواکتیو برای چشم
هنگامی که شما از شیشه های نوری استفاده می کنید بین چشم شما و شیشه لنز حاوی عناصر رادیواکتیو هیچ مواد جذب کننده تشعشعاتی وجود ندارد و چشم های شما مستقیما با این عناصر در ارتباط هستند. در نتیجه می توان گفت قرار گرفتن در معرض اشعه های بتا و آلفا تا حدودی نگران کننده خواهد بود. در بررسی لنزهای رادیواکتیو مشخص شد که تابش به مقدار زیاد و در مدت زمان طولانی می تواند زمینه های بیماری آب مروارید را در کاربر به وجود آورد. در نتیجه توصیه می شود برای حفظ سلامت بینایی خود هنگام تمیز نمودن لنز از عینک استفاده کرده و همچنین با چشم های غیر مسلح به مدت زیاد از آن ها استفاده نکنید.
روش تشخیص لنزهای رادیواکتیو
ابتدا باید گفت برای بررسی لنزهای رادیواکتیو شناسایی آن ها، بهترین راه داشتن ابزار تخصصی است که در این زمینه، شمارش گر گایگر بهترین وسیله است. اما باید در نظر داشت این ابزار تخصصی برای همگان قابل دسترس نیست و باید در ادامه بازرسی بصری نیز توضیح داده شود. در شناسایی این نوع لنزها باید بدانیم یکی از ویژگی های لنزهای رادیواکتیو تغییر رنگ آن ها در مرور زمان است که به سمت زرد متمایل می شود. در روش دیگر بهتر است از طریق لنز به یک برگه کاملا سفید خیره شویم تا زردی عناصر در مقایسه با کاغذ خود را نشان دهند البته لازم است بدانیم شفاف بودن لنزها به معنی رادیواکتیو نبودن آن ها نیست و بی رنگ شدن در معرض تابش فرابنفش از ویژگی های این گونه لنزها است.
دلیل زرد شدن لنزهای رادیواکتیو
بررسی لنزهای رادیواکتیو نشان می دهد اشعه های مختلف مراکز کانونی مختلفی را در شیشه ایجاد می کنند. دلیل این امر آن است که در گذر زمان شیشه دچار فرسودگی شده و همین امر موجب جا به جایی الکترون های عناصر رادیواکتیو می شود و زمینه ساز ایجاد رنگ های زرد و یا قهوه ای در لنز می شوند. اشعه ماورابنفش می تواند این تغییر رنگ را از ویژگی های لنزهای رادیواکتیو کاهش داده و یا از بین ببرد اما باید در نظر داشت این فرآیند ممکن است تا 7 روز زمان ببرد. برخی از کاربران نیز بر این عقیده هستند که استفاده از رنگ های گرم موجب طبیعی تر شدن عکس ها وتصاویر ثبت شده می شوند و بدین جهت از این تغییر رنگ و ویژگی لنزهای رادیواکتیوی استقبال می کنند.
روش های نگهداری از لنزهای رادیواکتیو
همان طور که گفتیم یکی از نگران کننده ترین ویژگی های لنزهای رادیواکتیو پرتوزا بودن عناصر سازنده آن هاست. اگر چه میزان پرتوزایی بسیار ضعیف و ناچیز بوده ولی در طول زمان می توانند همین میزان پرتوها تجمیع شده و سبب آسیب رسانی شوند. به این دلیل توصیه می شود که از نگه داری این لنز ها در محل استراحت مانند اتاق خواب خود اکیدا خودداری نمایید. همچنین بررسی لنزهای رادیواکتیو نشان می دهد که جهت جلوگیری از ساطع شدن اشعه های آلفا و بتا استفاده از کیس آلومینیومی است که می توانید به راحتی از نمایندگی دوربین سونی تهیه کنید که محافظ مناسبی در برابر این اشعه ها هستند اما با این حال باید توجه داشت ضمن استفاده از این نوع محافظ، حفظ فاصله از لنز ها ضروری است.